Katlı Oranlar Kanunu - Dalton

İki element arasında birden fazla değişik bileşik oluşuyorsa, elementlerden birinin sabit kütlesine karşılık diğer elementin kütleleri arasında belirli bir oran vardır.  Katlı Oranlar kanununu J. Dalton bulmuştur.

• NO₂  ile  N₂O₃  bileşikleri arasındaki katlı oran;

(NO₂).2 → N₂O₄

(N₂O₃).1 → N₂O₃              Katlı oran; 4 / 3

Aynı işlem oksijen miktarları eşitlenerek yapılrsa katlı oran 3 / 4 bulunur.

Dikkat edilmesi gerekenler;

* Üç elementten oluşan bileşiklerde katlı oran aranmaz. H2SO3 - H2SO4 arasında katlı oran yoktur.

* Farklı elementlerin oluşturduğu iki bileşik arasında da katlı oran aranmaz. CO2 - SO3 arasında katlı oran yoktur.

* Eğer oluşan bileşiklerin kaba formülleri aynı ise katlı oran yoktur. C3H6 - C4H8 arasında katlı oran yoktur.

Örnek Sorular

ÖRNEK 1: C ve H elementlerinin oluşturduğu iki bileşikten birincisinde 6 gram C, 1 gram H , ikincisinde 1,8 gram C, 0,4 gram H ile birleşiyor. Birinci bileşiğin formülü C₃H₆  olduğuna göre ikinci bileşiğin basit formülü nedir?

ÖRNEK 2: XY₄ bileşiğinin kütlece %75’i , X₂Y_n  bileşiğinin de kütlece %80’i X’tir.  Buna göre n sayısının değeri kaçtır?

ÖRNEK 3: X₂Y₅  bileşiğinde X’in Y’ye kütlece birleşme oranı 9 / 5 olduğuna göre  XY₃  bileşiğindeki kütlece birleşme oranı kaçtır?

ÖRNEK 4: X₂Y   bileşiğinde X / Y kütle oranı 7 / 4’tür. Eşit kütlelerde X ve Y’den 27 gram X₂Y₅  bileşiği  oluşuyor. Hangi elementten kaç gram artar?

ÖRNEK 5: Aşağıdaki bileşiklerden kütlece karbon yüzde­si en fazla olan hangisidir?

A) C₂H₆      B)CH₄        C)C₃H₆       D) C₃H₈       E) C₅H₁₂

ÖRNEK 6: Aşağıdaki tabloda bileşiklerin formülleri ve kullanılan X ve Y miktarları verilmiştir. m kaç gramdır?

Bileşik	X	Y
X3Y2	m	10,2
X2Y5	6,4	25,5

ÖRNEK 7: Aşağıdaki tabloda verilen değerlere göre I.bileşiğin formülü nedir?

	X	Y	Formül
I.bileşik	7	3	?
II.bileşik	21	8	X3Y4